معرفی
بخش کشاورزی یکی از مهمترین بخش‌های اقتصادی کشوراست که حدود یک دوم تولید ناخالص ملی, یک سوم اشتغال, بیش از چهار پنجم صادرات غیرنفتی و حدود نه دهم نیاز صنایع تبدیلی کشاورزی را دربر می‌گیرد. امروزه استفاده از تکنولوژی‌های نوین در تحقیقات کشاورزی جایگاه تازه ای برای بخش کشاورزی در تولید غذا و امینت غذایی در دنیا فراهم کرده است. در راستای تأمین غذا برای جمعیت روز افزون دنیا، غلات نقش عمده ای را دارند و مهمترین گیاهان زراعی تامین کننده نیازهای غذایی بیشتر جوامع بشری می‌باشند که عواملی مانند خشکی، سرما، شوری، بیماریها و آفات کشت وکار و تولید آنها را در اغلب مناطق دنیا محدود می کنند. پیشرفت‌ها در زمینه زیست‌شناسی مولکولی و ابداع نشانگرهای DNA, امکان بررسی و شناسایی دقیق سطح تنوع ژنتیکی را در جهت مکان‌یابی ژنهای دخیل در مقاومت یا تحمل به تنش‌های محیطی و استفاده از آنها در برنامههای اصلاحی برای تولید ارقام مقاوم را فراهم کرده است.
گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز در دوره اول قطب های علمی کشور بعنوان قطب علمی "اصلاح نباتات مولکولی" تعیین شد. در دوره دوم قطب های علمی با توجه دستاوردها و امکانات قطب علمی در دوره اول، با همکاری موسسات تحقیقاتی وزرات جهاد کشاورزی، پیشنهاد قطب علمی "اصلاح مولکولی غلات" (گندم، جو و ذرت) ارایه شد که مورد تصویب قرار گرفت و قطب فعالیت خود را از خرداد ماه سال 1384 شروع کرد. هسته مرکزی قطب متشکل از 6 استاد (4 استاد نمونه کشوری) و یک دانشیار بودند که همگی اعضای هیات علمی گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز هستند.
با توجه به دستاوردهای قطبهای علمی ”اصلاح نباتات مولکولی” و ”اصلاح مولکولی غلات” در دو دوره قبلی، برخوداری از اعضای هسته اصلی متشکل از اعضای هیات علمی دانشگاه تبریز، موسسات تحقیقات ”اصلاح و تهیه نهال وبذر” و ”بیوتکنولوژی کشاورزی”، وجود امکانات آزمایشگاهی پیشرفته و نیز همکاری با موسسه تحقیقات دیم کشور و مراکز بین المللی CIMMYT وICARDA ، قطب علمی اصلاح مولکولی غلات فعالیتهای خود را در دوره سوم قطبهای علمی کشور در جهت اصلاح سه غلات مهم گندم، جو و ذرت برای نیل به عملکرد بالا و تولید پایدار و کمک به رسیدن به خودکفایی و امنیت غذایی ادامه داد تا بتواند در ادامه فعالیتهای چند ساله خود با ارایه راهکارهای مناسب گامی را در جهت بهبود کمیت و کیفیت محصول این گیاهان بر دارد. علاوه براین، با در نظر گرفتن پدیده تغییر اقیلم، افزایش گازهای گلخانهای و افزایش دما عقیده بر این است که ارقام بومی و خویشاوندان وحشی گیاهان بعلت سازگاری طولانی مدت به شرایط نامساعد محیطی، ذخایر ژنتیکی با ارزش و منابع ژنهای مفیدی برای استفاده در برنامههای اصلاح گیاهان هستند. بنابراین، جمعآوری این سرمایههای ملی با ارزش بین المللی و تعیین خصوصیات آنها یکی دیگری از اهداف اصلی قطب در دوره جدید است.